प्रस्तावना
भारतातील करव्यवस्थेतील सर्वात मोठ्या सुधारणांपैकी एक म्हणजे GST (Goods and Services Tax). ग्राहकांना एकच अप्रत्यक्ष कर लागू करून हा बदल देशात 2017 मध्ये आणण्यात आला. आता, नुकत्याच पार पडलेल्या 56व्या GST काउन्सिलच्या बैठकीने पुन्हा एकदा मथळे गाजवले आहेत. कारण यावेळी घेतलेले निर्णय थेट शेतकरी, विद्यार्थी, नोकरदार आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबांवर परिणाम करणारे आहेत.
सरकारने याला “नेक्स्ट जनरेशन GST रिफॉर्म” असे नाव दिले आहे. या सुधारणांचे परिणाम 22 सप्टेंबर 2025 पासून लागू होणार आहेत.
कर संरचनेत ऐतिहासिक बदल
GST लागू झाल्यानंतर ग्राहकांसाठी चार प्रमुख कर स्लॅब होते:
- 5%
- 12%
- 18%
- 28%
56व्या बैठकीत सरकारने मोठा निर्णय घेतला आहे:
- 12% आणि 28% स्लॅब हटवले गेले आहेत.
- आता फक्त दोनच स्लॅब राहतील: 5% आणि 18%.
👉 या बदलामुळे कर प्रक्रिया अधिक सोपी होईल आणि वस्तू व सेवांच्या किंमती अधिक पारदर्शक पद्धतीने ठरतील.
दैनंदिन जीवनातील वस्तूंवरील परिणाम
ग्राहकांसाठी हा बदल खरोखरच दिलासादायक आहे.
- शांपू, तेल, टूथपेस्ट, साबण, शेव्हिंग क्रीम → 18% वरून 5% GST
- बटर, चीज, तूप, पॅकेज्ड स्नॅक्स → 12% वरून 5% GST
- फीडिंग बॉटल, डायपर, शिवणयंत्र → आता कमी दराने उपलब्ध
✅ याचा थेट फायदा म्हणजे स्वयंपाकघर आणि बाथरूमशी संबंधित खर्च कमी होणार.
आरोग्य क्षेत्रात मोठा दिलासा
पूर्वी आरोग्य आणि जीवन विम्यावर 18% GST लागू होता. आता तो पूर्णपणे रद्द करण्यात आला आहे.
- हेल्थ इन्शुरन्स आणि लाईफ इन्शुरन्सचे प्रीमियम → GST मुक्त
- मेडिकल ऑक्सिजन, डायग्नोस्टिक किट, ग्लुकोमीटर, थर्मामीटर → 18% वरून 5% GST
👉 त्यामुळे उपचार आणि विमा आता सर्वसामान्यांना अधिक परवडणारे होणार आहेत.
विद्यार्थ्यांसाठी आनंदाची बातमी
शालेय शिक्षणाशी संबंधित अनेक वस्तू आता करमुक्त झाल्या आहेत.
- नकाशे, चार्ट, ग्लोब
- एक्सरसाईज बुक्स, नोटबुक
- पेन्सिल, शार्पनर, खोडरबर, क्रेयॉन्स
पालकांचा शैक्षणिक खर्च कमी होणार आहे. हा बदल मुलांच्या शिक्षणाच्या गुणवत्तेत अप्रत्यक्षरीत्या मदत करेल.
शेतकऱ्यांसाठी भेट
शेतकऱ्यांसाठी यावेळी विशेष पॅकेज जाहीर झाले आहे.
- ट्रॅक्टर आणि त्याचे टायर → 12%/18% वरून 5%
- बायोपेस्टीसाईड्स, मायक्रोन्यूट्रिएंट्स → 5% GST
- ठिबक सिंचन प्रणाली, आधुनिक यंत्रसामग्री → 5% GST
👉 या निर्णयामुळे शेतीवरील उत्पादन खर्च कमी होईल आणि शेतकऱ्यांना अधिक नफा मिळेल.
ऑटोमोबाईल सेक्टरवर परिणाम
वाहनांच्या किमतीही कमी होणार आहेत.
- काही पेट्रोल, डिझेल, CNG वाहने → 28% वरून 18%
- 350cc पर्यंतची मोटरसायकल, तीनचाकी वाहनं → 18% GST
यामुळे ग्रामीण भागात वाहन खरेदी परवडणारी होईल आणि रोजगारनिर्मितीही वाढेल.
इलेक्ट्रॉनिक्स आणि घरगुती उपकरणं
- एअर कंडीशनर (AC)
- 32 इंचांपेक्षा मोठे LED/LCD TV
- मॉनिटर्स, प्रोजेक्टर, डिशवॉशर
👉 यावर GST 28% वरून 18% केला आहे.
यामुळे दिवाळीपूर्वी ग्राहकांना घरगुती उपकरणे स्वस्तात खरेदी करण्याची संधी मिळेल.
व्यवसाय सुलभीकरण
सरकारने फक्त दरच कमी केले नाहीत तर प्रक्रिया देखील सोपी केली आहे.
- GST नोंदणी आता फक्त 3 वर्किंग डेजमध्ये
- प्रोव्हिजनल रिफंड आणि टॅक्स क्रेडिट जलदगतीने उपलब्ध
- MSME आणि लघु उद्योगांसाठी नियम अधिक पारदर्शक
यामुळे लघु-मध्यम व्यवसायांना थेट फायदा होणार आहे.
तज्ञांचे मत
- अर्थतज्ज्ञ डॉ. देशमुख म्हणतात:
“कर संरचना सोपी झाल्यामुळे गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास वाढेल आणि आर्थिक वाढीला गती मिळेल.”
- शेतकरी संघटनांचे नेते म्हणतात:
“शेतीवरील खर्च कमी झाल्यामुळे शेतकऱ्यांना आता अधिक चांगला नफा मिळेल.”
दिवाळीपूर्वीचा दिलासा
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी याला “मोठं दिवाळी गिफ्ट” म्हटलं आहे.
✅ सामान्य कुटुंबांसाठी स्वस्त वस्तू
✅ शेतकऱ्यांसाठी कमी खर्च
✅ विद्यार्थ्यांसाठी करमुक्त साहित्य
✅ व्यावसायिकांसाठी सुलभ प्रक्रिया
निष्कर्ष
56th GST Council Meeting Updates मधील निर्णय हा भारताच्या करव्यवस्थेतील क्रांतिकारी टप्पा मानला जात आहे. याचा थेट फायदा शेतकरी, विद्यार्थी, नोकरदार, मध्यमवर्गीय आणि व्यावसायिक सर्वांनाच होणार आहे.
FAQs – 56th GST Council Meeting Updates
Q1: हे बदल कधीपासून लागू होतील?
👉 22 सप्टेंबर 2025 पासून.
Q2: किती कर स्लॅब राहतील?
👉 आता फक्त दोन: 5% आणि 18%.
Q3: कोणत्या वस्तू स्वस्त होतील?
👉 दैनंदिन वस्तू, औषधे, विमा, शेतीसाठी लागणारी यंत्रसामग्री, इलेक्ट्रॉनिक्स, वाहनं.
Q4: शेतकऱ्यांना कसा फायदा होणार?
👉 ट्रॅक्टर, सिंचन प्रणाली, खतं आणि बायोपेस्टीसाईड्सवर कमी GST लागेल.
Q5: व्यवसायांसाठी काय बदल आहेत?
👉 GST नोंदणी 3 दिवसांत, रिफंड जलद, टॅक्स क्रेडिट प्रक्रिया सोपी.
लाडकी बहिण योजना अपडेट : महिलांसाठी मोठी बातमी | Ladki bahin yojana update 2025