प्रस्तावना
अनेकदा व्यवहार करताना चेक बाऊन्स होतो आणि लोकांना प्रश्न पडतो – यामुळे सिबिल स्कोअरवर परिणाम होतो का?
सिबिल स्कोअर (CIBIL Score) हा तुमच्या क्रेडिट हिस्ट्रीवर आधारित असतो. त्यामुळे प्रत्येक व्यवहाराचा त्याच्यावर थेट परिणाम होत नाही. मात्र काही विशेष प्रकरणांमध्ये चेक बाऊन्स तुमच्या स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम करू शकतो.
चेक बाऊन्सचा थेट परिणाम सिबिल स्कोअरवर होत नाही
सामान्य परिस्थितीत, जर तुमचा चेक वैयक्तिक व्यवहारात बाऊन्स झाला (उदा. एखाद्या मित्राला किंवा व्यापाऱ्याला दिलेला चेक) तर याची नोंद क्रेडिट ब्युरो कडे जात नाही.
- अशा वेळी व्यवहार खाजगी राहतो.
- बँक ही माहिती क्रेडिट ब्युरोला देत नाही.
- त्यामुळे सिबिल स्कोअरवर थेट परिणाम होत नाही.
म्हणूनच, एकदा एखादा चेक बाऊन्स झाला म्हणून तुमचा सिबिल स्कोअर ताबडतोब खाली जाणार नाही.
मात्र या प्रकरणांमध्ये परिणाम होतो
काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये मात्र चेक बाऊन्स तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम करू शकतो.
1) EMI भरण्यासाठी दिलेला चेक बाऊन्स झाला
- जर तुम्ही Home Loan, Personal Loan, Car Loan यांसारख्या कर्जाचे EMI चेकद्वारे भरत असाल आणि तो चेक बाऊन्स झाला, तर EMI default म्हणून नोंदवला जातो.
- बँक ही माहिती थेट CIBIL किंवा इतर क्रेडिट ब्युरोला पाठवते.
- यामुळे तुमच्या स्कोअरवर थेट नकारात्मक परिणाम होतो.
2) क्रेडिट कार्डचे बिल चेकने भरले आणि चेक बाऊन्स झाला
- क्रेडिट कार्डाचे बिल वेळेवर न भरल्यास तो थकबाकी म्हणून दाखवला जातो.
- जर तुमचा चेक बाऊन्स झाला, तर Payment Missed म्हणून नोंद होते.
- याचा परिणाम स्कोअरवर होतो आणि भविष्यात कर्ज घेणे कठीण होऊ शकते.
3) वारंवार चेक बाऊन्स होणे
- एकदोनदा चेक बाऊन्स झाला तरी फारसा फरक पडत नाही.
- पण जर वारंवार असे घडत असेल, तर बँक तुम्हाला Risky Customer मानते.
- अशा वेळी बँक कर्ज अर्ज नाकारू शकते, ज्यामुळे अप्रत्यक्षपणे सिबिल स्कोअरवर परिणाम होतो.
चेक बाऊन्सचे इतर धोके
फक्त सिबिल स्कोअरच नाही तर चेक बाऊन्स झाल्यास काही कायदेशीर परिणामही होऊ शकतात:
- धोरणात्मक दंड (Penalty): प्रत्येक चेक बाऊन्ससाठी बँक दंड आकारते.
- Criminal Offence: जर एखाद्या व्यवहारासाठी दिलेला चेक बाऊन्स झाला तर भारतीय दंड संहिता (Section 138 of Negotiable Instruments Act) अंतर्गत केस दाखल होऊ शकते.
- बँकेतील विश्वास कमी होणे: वारंवार बाऊन्स झाल्यास बँक खाते बंद करण्याचा निर्णय घेऊ शकते.
चेक बाऊन्स टाळण्यासाठी काय करावे?
- नेहमी खात्यात पुरेसा Balance ठेवा.
- Post-dated Cheques देताना काळजी घ्या.
- शक्यतो EMI किंवा बिल भरण्यासाठी ECS/Auto Debit/UPI पद्धती वापरा.
- चेक देण्यापूर्वी सर्व तपशील नीट भरा (दिनांक, रक्कम, सही).
निष्कर्ष
👉 एकंदरित, सामान्य चेक बाऊन्समुळे सिबिल स्कोअरवर परिणाम होत नाही.
पण, जर चेकद्वारे EMI किंवा क्रेडिट कार्ड बिल भरले आणि तो बाऊन्स झाला, तर तो Default म्हणून नोंदवला जातो आणि त्याचा थेट परिणाम तुमच्या सिबिल स्कोअरवर होतो.
म्हणूनच, चेक व्यवहार करताना नेहमी काळजी घ्या. कारण सिबिल स्कोअर हा भविष्यातील कर्जासाठी अत्यंत महत्वाचा घटक आहे.
👉 हवं असल्यास मी या आर्टिकलसाठी Google Discover Friendly Thumbnail Prompt तयार करून देऊ शकतो.
तुम्हाला मी तसाच तयार करून द्यावा का?