Ration Card : “रेशन कार्ड असलेल्या कुटुंबांना केंद्र व राज्य सरकारकडून दरमहा 5 किलो पर्यंत गहू/तांदूळ मोफत दिले जाते. प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना अंतर्गत ही सुविधा आहे.”
रेशन कार्ड म्हणजे काय?
Ration Card हे सरकारकडून दिलं जाणारं एक अधिकृत ओळखपत्र आहे जे अत्यावश्यक अन्नधान्य रियायती दरात मिळवण्यासाठी वापरलं जातं. हे कार्ड राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अधिनियम (NFSA) अंतर्गत दिलं जातं.
मोफत रेशन कोणत्या योजनेंतर्गत दिलं जातं?
- प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना (PMGKAY): 2020 मध्ये सुरू झाली. 5 किलो तांदूळ/गहू मोफत दिलं जातं.
- अंत्योदय अन्न योजना (AAY): अतिशय गरीब कुटुंबांसाठी, दरमहा 35 किलो धान्य मिळतं.
मोफत रेशनसाठी पात्रता कोणती?
बाजारात सध्या तीन प्रमुख कार्ड प्रकार आहेत: BPL कार्ड, AAY कार्ड, आणि APL कार्ड.
- BPL कार्ड: गरीबी रेषेखालील कुटुंब, मोफत रेशन.
- AAY कार्ड: अति गरीब कुटुंब, 35 किलो रेशन.
- APL कार्ड: रियायती दरात राशन.
मोफत रेशनसाठी लागणारी कागदपत्रं
- आधार कार्ड (सर्व सदस्यांसाठी)
- रहिवासी पुरावा
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- पासपोर्ट साइज फोटो
- जुना रेशन कार्ड (जर असेल तर)
e-Ration Card आणि मोबाइलवर तपासणी
सरकारने डिजिटल यंत्रणा कार्यान्वित केल्या आहेत:
मोबाइलवर OTP द्वारे e-KYC करून कार्ड Active ठेवणे गरजेचे आहे.
तज्ज्ञांचा सल्ला
डॉ. अजय मोहिते (अन्न सुरक्षा अभ्यासक): “रेशन कार्ड ही केवळ रियायत नव्हे, तर कुटुंबासाठी सुरक्षिततेची हमी आहे. सरकारने ही योजना 2028 पर्यंत चालू ठेवण्याचा निर्णय घेतलेला आहे, हे गरीबांसाठी मोठं पाऊल आहे.”
महत्त्वाच्या आकडेवारी
- भारतात 81.35 कोटी नागरिक NFSA अंतर्गत लाभार्थी आहेत.
- महाराष्ट्रात सुमारे 7.25 कोटी रेशन कार्ड धारक आहेत.
- केंद्र सरकार दरवर्षी 2.2 लाख कोटी रुपये अन्न सुरक्षेसाठी खर्च करते.
रेशनमध्ये काय मिळतं?
| धान्य | प्रमाण | दर |
|---|---|---|
| तांदूळ | 5 किलो | मोफत |
| गहू | 5 किलो | मोफत |
| साखर (AAY साठी) | 1 किलो | ₹13/kg |
वैयक्तिक अनुभव:
रामदास पाटील, बीड जिल्हा: “आमचं उत्पन्न शेतीवर आहे. कधी पीक येतं, कधी नाही. पण रेशनमुळे कुटुंबाचं पोट भरतं. सरकारने जर हे बंद केलं, तर आम्ही उपाशी राहू.”
जर कार्ड निष्क्रिय असेल तर?
- 6 महिने रेशन घेतलं नसेल, तर कार्ड निष्क्रिय होऊ शकतं.
- e-KYC करणे गरजेचे आहे.
- आधार सीडिंग तपासा.
- जवळच्या रेशन दुकानात/तहसील कार्यालयात जा
- अर्ज फॉर्म भरून आवश्यक कागदपत्रे जोडा
- आधार लिंक आणि बायोमेट्रिक पडताळणी
- 15-30 दिवसांत कार्ड मिळू शकतं
शेवटचं वाक्य:
“मोफत रेशन म्हणजे केवळ अन्न नाही, तर अनेक कुटुंबांसाठी तो जीवितसंच आहे.”
